Ses Bozuklukları

Ses bozuklukları net konuşma yeteneğinizi etkiler. Genellikle sesinizi aşırı kullanmanın veya ses kutunuz veya ses tellerinizle ilgili sorunların sonucudur. Çoğu insan ses bozukluklarının üstesinden ses terapisi ile gelebilir, ancak bazılarının tıbbi veya cerrahi tedaviye ihtiyacı olacaktır.

Ses Bozuklukları

Ses bozuklukları nelerdir?

Ses bozukluğu normal konuşma yeteneğinizi etkiler. Sesinizin kalitesini, perdesini veya yüksekliğini değiştirebilirler. Bir ses bozukluğu, başkalarıyla iletişim kurmanızı veya kendinizi ifade etmenizi engelleyebilir. Bunun yaşam kaliteniz üzerinde ciddi bir etkisi olabilir.

Sesiniz nasıl çalışıyor?

Hava, ciğerlerinizden nefes borunuza (trakea) ve ses kutunuza (gırtlak) doğru hareket eder. Ses telleriniz gırtlağınızın her iki yanındadır. Hava içlerinden geçerken titreşirler, bu da sesinizin sesini üretir. Biraz ıslık çalmaya benziyor. Dudaklarınızdan havayı zorladığınızda, hafifçe titreşirler ve tiz bir ses çıkarırlar.

Ses bozukluklarının kategorileri nelerdir?

Ses bozukluğu tipik olarak aşağıdaki kategorilerden birine girer, ancak üst üste gelebilirler:

• İşlevsel: Ses üreten yapılar – ses kutunuz, ses telleriniz ve akciğerleriniz – normaldir, ancak bunları kullanmakta sorun yaşıyorsunuz. Fonksiyonel bozukluklar genellikle ses teli kaslarınızı kullanamamanın sonucudur.
• Organik: Ses kutunuzun, ses tellerinizin veya ciğerlerinizin yapısında problemler var. Organik bozukluklar genellikle yapısaldır (larinksinizdeki anormal büyümeler gibi) veya nörolojiktir (larinksinizi kontrol eden sinirleri etkileyen başka bir bozukluk).
• Psikojenik: Nadir olmasına rağmen, duygusal stres veya travma nedeniyle bazı ses bozuklukları gelişir. Anksiyete, depresyon veya konversiyon bozukluğunun sonucu olabilirler.

Farklı ses bozuklukları türleri nelerdir?

Pek çok ses bozukluğu türü vardır, ancak en yaygın olanları şunlardır:

• Ses kısıklığı, sesinizin tiz veya zayıf çıkmasıdır. Viral enfeksiyonlardan Parkinson hastalığına kadar birçok nedeni olabilir.
• Larenjit, ses kutunuzun tahriş olması veya şişmesidir. Genellikle geçicidir ve alerjilerin veya üst solunum yolu enfeksiyonunun sonucudur.
• Kas gerginliği disfonisi, ses tellerinize çok fazla baskı uyguladığınızda ve kaslar gerildiğinde ortaya çıkar.
• Spazmodik disfoni, ses kutusu kaslarınızda spazmlara neden olur.
• Vokal kord disfonksiyonu (VCD), ses tellerinizin tamamen açılmasını engelleyerek solunum problemlerine yol açabilir.
• Vokal kord lezyonları, sesinizi etkileyebilecek nodüller, polipler veya kistler gibi iyi huylu (kanserli olmayan) büyümelerdir.
• Ses teli felci, ses kutusu kaslarınızı kontrol etmenizi engeller.

Ses bozuklukları kimlerde görülür?

Herkes ses bozukluğu geliştirebilir, ancak bazı faktörler riskinizi artırır:

• Yaş ve cinsiyet: 50 yaşın üzerinde kadın olmak.
• Yaşam tarzı: Sigara içmek, uyuşturucu bağımlılığı veya alkol kötüye kullanımı akciğerlerinize, gırtlaklarınıza ve ses tellerinize zarar verebilir.
• Meslek: Öğretmenler, şarkıcılar, tele pazarlamacılar ve çok fazla konuşma veya ses kullanımı gerektiren mesleklere sahip diğer kişiler.
• Diğer hastalıklar ve bozukluklar: Parkinson hastalığı, multipl skleroz (MS) , gırtlak kanseri veya laringofaringeal reflü (LPR) olması .

Ses bozuklukları ne kadar yaygındır?

Ülkemiz nüfusunun %3 ila %9’u bir ara ses bozukluğu yaşar, ancak bu kişilerin %1’den azı tedavi arar. Öğretmenler açık farkla en fazla risk altındaki nüfustur. Amerika’da yaklaşık bin öğretmenin katıldığı bir çalışmada, katılımcıların %57’sinde ses bozukluğu tespit edilmiştir.

SES BOZUKLUĞUNUN BELİRTİLERİ VE NEDENLERİ

Ses bozukluklarına ne sebep olur?

Sesinizi aşırı kullanmak, ses bozukluklarının en yaygın nedenidir. Bağırarak, şarkı söyleyerek veya çok fazla konuşarak sesinizi aşırı derecede kullanabilirsiniz.

Bazen ses bozuklukları, soğuk algınlığı , alerji veya sinüs enfeksiyonu (sinüzit) gibi kısa süreli (akut) bir hastalığın sonucudur. İyileştikten sonra, genellikle birkaç gün veya hafta içinde geçerler.

Ses kutunuzdaki veya ses tellerinizdeki yapı, kaslar veya sinirlerle ilgili bir sorun olduğunda daha karmaşık ses bozuklukları ortaya çıkar.

Ses bozukluklarının belirtileri nelerdir?

Ses bozukluklarının belirtileri, nedenlerine bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Sesiniz duyulabilir:

• Tiz veya ıslak.
• Kaba, gergin, raspa veya boğuk.
• Boğulmuş veya nefes nefese.
• Çok yüksek veya çok düşük.
• Çok gürültülü veya çok yumuşak.
• Seste kesintiler veya boşluklar ile düzensiz veya titrek.

TEŞHİS VE TESTLER

Ses bozuklukları nasıl teşhis edilir?

Birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcınız bir ses bozukluğunu teşhis edebilir veya sizi bir konuşma dili patoloğuna veya laringologa (ses kutusu bozuklukları konusunda uzmanlaşmış bir doktor) sevk edebilir. Kapsamlı bir fizik muayene yaparlar ve semptomlarınızı ve tıbbi geçmişinizi değerlendirirler. Sağlık uzmanınız, ses sorunlarınızın evde, işte veya okulda yaşamınızı nasıl etkilediği hakkında sorular sorabilir.

Konuşma veya nefes egzersizleri yaparken sağlık uzmanınız yüzünüze, başınıza, boynunuza ve boğazınıza çok yakından bakacaktır. Bu egzersizler sırasında hissettiğiniz herhangi bir fiziksel semptomu bildirin. Ağrınız, kaşınmanız veya nefes almada zorluk çekiyorsanız onlara söyleyin.

Bir konuşma dili patoloğu görürseniz, bu sağlayıcı sesinizin ton, perde ve ses seviyesi dahil olmak üzere farklı yönlerini değerlendirmek için büyük olasılıkla ayrıntılı testler yapacaktır.

Ses kutunuzun ve ses tellerinizin ne kadar iyi çalıştığını görmek için sağlık uzmanınız görüntüleme testleri önerebilir. Laringoskopi, boğazınızın arkasını incelemek için laringoskop (video kamera takılı ince, esnek bir tüp) adı verilen özel bir alet kullanır. Bu test sırasında biyopsi de yapabilirler. Sağlık uzmanınız nodüllerden, poliplerden veya kistlerden örnekler alır ve hastalıkları kontrol etmek için mikroskop altında inceler.

YÖNETİM VE TEDAVİ

Ses bozukluğu nasıl tedavi edilir?

Ses kısıklığı gibi bazı kısa süreli ses bozuklukları, sesinizi dinlendirerek iyileşebilir. Birkaç gün boyunca bağırmaktan, şarkı söylemekten veya sesinizi zorlamaktan kaçının. Mümkün olduğunca az konuşun.

Daha karmaşık ses bozuklukları olan kişilerin ses terapisine ihtiyacı olabilir. Konuşma dili patologları, daha net iletişim kurabilmeniz için sesinizi düzenlemek için teknikler ve alıştırmalar öğretir. Birkaç örnek şunları içerir:

• Vurgu yöntemi: Ses teli kaslarını gevşetirken nefes almayı ve konuşmayı koordine etmeyi öğrenirsiniz.
• İşitsel maskeleme: Arka planda yüksek ses çıkaran ve size sesinizi yükseltmeyi öğreten kulaklık takarken yüksek sesle konuşuyorsunuz.
• Konuşma eğitimi terapisi: Sizinle alakalı konuşmaları kullanarak konuşmayı öğrenirsiniz. Terapistler, el hareketleri ve yüz ifadeleri gibi iletişimin ek yönleriyle size yardımcı olur.

Bazı ses bozuklukları, gergin gırtlak kaslarını gevşetmek için botulin toksin enjeksiyonları gibi tıbbi veya cerrahi tedavi gerektirir.

ÖNLEME

Ses bozukluğu önlenebilir mi?

Bazı ses bozuklukları önlenemez ancak sesinize dikkat ederek riskinizi azaltabilirsiniz.

• Sigara, uyuşturucu ve alkolden kaçının.
• Ses tellerinizi nemli tutmak için bol su için.
• Çok konuşma gerektiren bir mesleğiniz varsa sık sık sesinizi dinlendirin.

Ses bozukluğu olan insanlar için prognoz (görünüm) nedir?

Aşırı kullanım veya akut hastalıklarla ilişkili ses bozukluğu genellikle geçicidir ve kalıcı hasara neden olmaz. Daha karmaşık ses bozukluğu olan çoğu insan, doğru tedavilerle ses sorunlarının üstesinden gelebilir.

Doktoruma hangi soruları sormalıyım?

Doktorunuza sormak isteyebileceğiniz sorular şunları içerir:

• Sesimi geliştirmek için yapabileceğim herhangi bir yaşam tarzı değişikliği var mı?
• Bir ses bozukluğu zamanla kötüleşebilir mi?
• Bir ses bozukluğu için ne kadar süreyle tedaviye ihtiyacım olacak?

Ses bozuklukları net konuşma yeteneğinizi etkiler. Sesinizin yüksekliğini, tonunu veya perdesini etkileyebilirler. Bazen, ses sorunları aşırı kullanımdan kaynaklanır ve sesinizi dinlendirdikten sonra çözülür. Diğer zamanlarda, ses sorunları daha karmaşık sağlık koşullarının sonucudur. Sesinizde birkaç haftadan uzun süren bir değişiklik fark ederseniz, doktorunuza başvurun.